Γιώργος Βρακάς ο Δραμινός γιατρός που απέσπασε το παγκόσμιο βραβείο μεταμοσχεύσεων
Γιατροί, βιολόγοι, αρχαιολόγοι, οικονομολόγοι, επιστήμονες και καθηγητές διαφόρων ειδικοτήτων απαρτίζουν την παγκόσμια ελίτ της επιστημονικής κοινότητας, στελεχώνοντας κορυφαία πανεπιστήμια και ερευνητικές δομές του εξωτερικού. Άνθρωποι ταγμένοι στα πεδία τους, με διεθνής αναγνώριση και όμως ελάχιστα γνωστοί στη χώρα μας. Στη λίστα με τους πολυβραβευμένους και διεθνώς καταξιωμένους Έλληνες βρίσκεται επάξια και ο Γιώργος Βρακάς, ο Δραμινός χειρούργος, που κατέκτησε μεταξύ άλλων, το παγκόσμιο βραβείο μεταμοσχεύσεων, και είναι μόλις 42 χρονών.
Ο Γιώργος Βρακάς είναι σήμερα Αναπληρωτής Καθηγητής Χειρουργικής και Διευθυντής του Τμήματος Μεταμοσχεύσεων Νεφρού και Παγκρέατος στο Πανεπιστήμιο της Φλόριντα στο Γκέινσβιλ των ΗΠΑ, ενώ προηγουμένως υπηρέτησε στο Πανεπιστήμιο του Μέριλαντ, στη Βαλτιμόρη και στο κέντρο μεταμοσχεύσεων της Οξφόρδης, στο Ηνωμένο Βασίλειο. Πραγματοποιεί μεταμοσχεύσεις νεφρού, από ζώντες δότες και πτωματικούς, παγκρέατος και εντέρου. Είναι μέλος της ομάδας λήψης οργάνων και εκτελεί λήψεις πολλαπλών οργάνων. Πήρε τη διδακτορική του διατριβή πάνω στην ισχαιμική προετοιμασία του εντέρου το 2014 στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο και αυτή τη στιγμή το ερευνητικό του ενδιαφέρον εστιάζεται κυρίως στις μεταμοσχεύσεις νεφρού, παγκρέατος, εντέρου και αγγειουμένων δερματικών αλλομοσχευμάτων (VCA). Ο Γιώργος προτάθηκε τον Φεβρουάριο του 2014 για το Medawar Medal από την British Transplantation Society για την ενασχόληση του με τις μεταμοσχεύσεις κοιλιακού τοιχώματος και το 2015 τιμήθηκε από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης (Nuffield Department of Surgery) ως ο καλύτερος εκπαιδευτής στο μάθημα της Χειρουργικής. Τον Αύγουστο του 2016, του απονεμήθηκε το βραβείο “Young Investigator Award” στο Χονγκ Κονγκ από την The Transplantation Society. Το Σεπτέμβριο του 2016 έλαβε τον τιμητικό τίτλο του Fellow του Βασιλικού Κολλεγίου των Χειρουργών της Αγγλίας. Παράλληλα τιμήθηκε με το «Μακεδονικό Βραβείο» σε τελετή που διοργανώθηκε στον Δήμο Δράμας, ενώ πρόσφατα έλαβε από την Προεδρία της Δημοκρατίας το «Χρυσό Σταυρό του Τάγματος του Φοίνικα». Ο Γιώργος ενδιαφέρεται για τη συγκέντρωση κεφαλαίων για φιλανθρωπικές οργανώσεις μεταμόσχευσης και για το σκοπό αυτό, το 2017 αναρριχήθηκε στο Κιλιμάντζαρο και έκανε με διπλό ποδήλατο (tandem) την απόσταση Παρίσι – Λονδίνο.
Η ιδέα της Δωρεάς Οργάνων αποτελεί την ύψιστη μορφή εθελοντικής προσφοράς και αλτρουισμού, καθώς και τη βασική προϋπόθεση για την πραγματοποίηση του ιατρικού θαύματος της Μεταμόσχευσης. Σήμερα η μεταμόσχευση αποτελεί τη μόνη θεραπευτική λύση για την τελικού σταδίου ανεπάρκεια καρδιάς, ήπατος και πνεύμονα και την πιο αποτελεσματική λύση για την τελικού σταδίου νεφρική ανεπάρκεια.
Πότε αποφάσισες ότι θέλεις να ασχοληθείς με την ιατρική και πως κατέληξες στις μεταμοσχεύσεις;
Ήταν μια δύσκολη απόφαση. Έχοντας επιρροές και από τους δυο γονείς μου, από τον πατέρα μου (Γενικός χειρουργός), αλλά και την μητέρα μου (Δικηγόρος), ταλαντευόμουν ήδη από το Γυμνάσιο μεταξύ των δύο αυτών κλάδων, αλλά και διαφορετικών τρόπων ζωής. Αρχικά είχα αποφασίσει να σπουδάσω Νομική και όντως είχα εστιάσει το διάβασμά μου προς την κατεύθυνση αυτή. Ωστόσο, στη Β’ Λυκείου αποφάσισα ν’ αλλάξω κατεύθυνση και άρχισα να προετοιμάζομαι για τα μαθήματα της Ιατρικής Σχολής- την 2η Δέσμη την εποχή εκείνη. Πιστεύω ότι ο θαυμασμός μου για το έργο που πρόσφερε ο πατέρας μου ως Χειρουργός στο Νοσοκομείο της Δράμας, η εκτίμηση, ο σεβασμός και η αγάπη που εισέπραττε από τους ασθενείς του, έπαιξαν καταλυτικό ρόλο στην επιλογή μου και με ενέπνευσαν να ακολουθήσω τα βήματά του. Είμαι πολύ πρακτικός στην καθημερινότητά μου και η Ιατρική, ιδιαίτερα η χειρουργική, είναι πρακτικό επάγγελμα που απαιτεί δεξιοτεχνία και εφαρμοσμένη θετική σκέψη.
Ποιες είναι οι δυνατότητες εκπαίδευσης στον τομέα της χειρουργικής στην Ελλάδα;
Ολοκλήρωσα επίσημα την ειδικότητα της Γενικής Χειρουργικής τον Φεβρουάριο του 2011, αλλά ήδη από τον Νοέμβριο του 2010 είχα αποφασίσει να μετεκπαιδευτώ στις μεταμοσχεύσεις, οπότε η Αγγλία, μια χώρα που είχα εργαστεί στο παρελθόν στο ξεκίνημα της καριέρας μου, ήταν η φυσική επιλογή. Και αυτό, διότι δυστυχώς στην Ελλάδα δεν πραγματοποιούνται αρκετές μεταμοσχεύσεις, ώστε να εκπαιδευτεί κάποιος επαρκώς. Υπάρχουν εξαιρετικά κέντρα σε Θεσσαλονίκη, Αθήνα, Πάτρα και Ιωάννινα, ωστόσο υστερούμε ως λαός στην δωρεά οργάνων. Η χειρουργική, όπως και άλλα πρακτικά επαγγέλματα, θέλει συνεχή πρακτική και η εμπειρία, κατά την άποψή μου, συσσωρεύεται με την πληθώρα περιστατικών, στα οποία η Ελλάδα υστερεί…
Η Ελλάδα κατέχει το χαμηλότερο ποσοστό δωρεών μεταμόσχευσης στην Ευρώπη, που πιστεύεις ότι οφείλεται αυτό και πόσο εύκολο είναι να αλλάξει;
Δεν υπάρχει στη χώρα μας επαρκής ενημέρωση στον τομέα των μεταμοσχεύσεων και της δωρεάς οργάνων. Κατά την γνώμη μου θα έπρεπε η ενημέρωση αυτή να ξεκινήσει από τα Σχολεία, ώστε οι μαθητές να αντιληφθούν τη σημασία της δωρεάς οργάνων. Πόσοι συνάνθρωποί μας έχουν ανάγκη από μεταμόσχευση ενός οργάνου για να συνεχίσουν να ζουν και κυρίως για να εξασφαλίσουν κάποια ποιότητα ζωής. Σαφώς πρέπει να γίνουν διάφορες ημερίδες και σεμινάρια, ώστε και οι γονείς να αντιληφθούν την σπουδαιότητα της δωρεάς οργάνων. Οι Έλληνες πολίτες θα πρέπει να ευαισθητοποιηθούν, θα πρέπει να καταλάβουν ότι η δωρεά οργάνων είναι η καλύτερη πράξη ζωής. Πραγματικά η χώρα μας είναι ουραγός στην Ευρώπη στον τομέα της δωρεάς οργάνων. Πρωτίστως όμως θα πρέπει η Πολιτεία να ενδιαφερθεί, με την χρηματοδότηση των Νοσοκομείων όπου υπάρχουν Μονάδες Μεταμοσχεύσεων για τον σχετικό εξοπλισμό και την στελέχωση με εξειδικευμένο ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό, αλλά και με δημόσιες καμπάνιες για την δωρεά οργάνων και για τις μεταμοσχεύσεις γενικότερα.
Όλα αυτά επηρέασαν την απόφαση σου να εργαστείς μόνιμα στο εξωτερικό;
Αν με ρωτήσεις, αν θα ξαναέφευγα… θα απαντούσα θετικά, γιατί αγαπώ την δουλειά μου. Ωστόσο, θυσίασα την προσωπική μου ζωή και επιπλέον βρίσκομαι μακριά από τα αγαπημένα μου πρόσωπα. Πρέπει κανείς να αγαπά πολύ αυτό που κάνει, γιατί οι θυσίες που θα χρειαστεί να κάνει είναι τόσες πολλές, που θα τον κάνουν να σκεφθεί αν τελικά αξίζει τον κόπο να θυσιάσεις τόσα πολλά, για να κάνεις καριέρα στο εξωτερικό, μακριά από την πατρίδα. Η δουλειά στο εξωτερικό είναι πολύ σκληρή, οι γιατροί εργάζονται από πολύ πρωί μέχρι αργά το βράδυ. Η προσωπική ζωή έρχεται σε δεύτερη μοίρα, διότι μέσα από σκληρή δουλειά προσπαθείς να αποδείξεις την αξία σου σε ένα ξένο περιβάλλον. Η δουλειά μονοπωλεί τις περισσότερες ώρες της μέρας μου, ακόμη και τα Σαββατοκύριακα. Αυτό αποβαίνει σε βάρος της οικογένειας, αλλά δεν γίνεται διαφορετικά.
Έχεις κερδίσει αρκετούς τίτλους και διακρίσεις, ποια ήταν η πιο σημαντική για εσένα μέχρι τώρα;
Τα βραβεία και οι τίτλοι αποτελούν επιβράβευση για τους κόπους και τις ατέλειωτες ώρες εργασίας. Δείχνουν ότι το έργο μας δεν περνάει απαρατήρητο, μας εμψυχώνουν και μας δίνουν δύναμη να συνεχίσουμε. Ωστόσο, πέρα από τις βραβεύσεις, αυτό που θεωρώ πολύ πιο σημαντικό είναι η επιτυχής μεταμόσχευση οργάνων. Κάθε μεταμόσχευση είναι ένα δώρο ζωής, μια νέα ευκαιρία στη ζωή, τόσο από άποψη μακροζωίας, αλλά και ποιότητας ζωής. Πρέπει ωστόσο να σημειωθεί ότι διαφέρουν οι μεταμοσχεύσεις σε βαθμό δυσκολίας και δεν είναι σπάνιο φαινομενικά απλά περιστατικά, να σε κάνουν να αμφισβητήσεις πολλά χρόνια συσσωρευμένης εμπειρίας. Απαιτείται πάντα ταπεινότητα και προσοχή στην λεπτομέρεια. Το τελευταίο βραβείο που έλαβα από την Προεδρία της Δημοκρατίας “ο Χρυσός Σταυρός του Τάγματος του Φοίνικα”, είναι για μένα το πιο σημαντικό, διότι δείχνει ότι το έργο μου αναγνωρίζει και η πατρίδα μου.
Το Τάγμα του Φοίνικος είναι παράσημο της Ελλάδας. Απονέμεται από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας σε Έλληνες πολίτες που υπερέχουν στις τέχνες και τη λογοτεχνία, την επιστήμη, τη δημόσια διαχείριση, τη ναυτιλία, το εμπόριο, και τη βιομηχανία. Απονέμεται επίσης σε αλλοδαπούς για εξαίρετες πράξεις τους που αυξάνουν το διεθνές γόητρο της Ελλάδας. Ο μεγαλόσταυρος του Τάγματος απονέμεται συνήθως σε διατελέσαντες Υπουργούς, Αρχηγούς Γ.Ε.ΕΘ.Α., Πρέσβεις και άλλες προσωπικότητες.
Παράλληλα με την ιατρική ασχολείσαι ενεργά με τη συγκέντρωση κεφαλαίων για φιλανθρωπικές οργανώσεις μεταμόσχευσης, σωστά;
Είναι αλήθεια ότι στην προσπάθεια μου να προωθήσω τις μεταμοσχεύσεις και το ευ ζην των ασθενών μου, έχω ασχοληθεί με τη συγκέντρωση κεφαλαίων για φιλανθρωπικές οργανώσεις μεταμόσχευσης. Η προσπάθεια ξεκίνησε με την διαδρομή Παρίσι- Λονδίνο με διπλό ποδήλατο (tandem) τον Ιούλιο του 2017 και την ομάδα του GutsinMotion με τον αείμνηστο MichaelSeres. Στόχος μας ήταν η ευαισθητοποίηση και η ενημέρωση του κοινού για τη νόσο του Crohn. Προς το τέλος του 2017 αναρριχήθηκα στο Κιλιμάντζαρο με το Steve Prescott Foundation, που στήριζε το ερευνητικό μου έργο στις μεταμοσχεύσεις εντέρου στο μεταμοσχευτικό κέντρο της Οξφόρδης. Είχαμε στόχο να καταγράψουμε Guinness Record για το υψηλότερο παιχνίδι ποδοσφαίρου στον κρατήρα του Κιλιμάντζαρου, ωστόσο οι κακές καιρικές συνθήκες και οι λιποθυμίες λόγω έλλειψης οξυγόνου δεν το επέτρεψαν.
Θα έλεγες πως κάνεις «θυσίες» για να βρίσκεσαι εδώ που έχεις φτάσει;
Οι θυσίες για την Ιατρική είναι πάρα πολλές, για τη Χειρουργική ακόμη περισσότερες και για τις Μεταμοσχεύσεις τα πράγματα ξεφεύγουν κατά πολύ. Δεν υπάρχει ελεύθερος χρόνος, ποτέ. Δεν υπάρχουν Σαββατοκύριακα, δεν υπάρχουν ήρεμα βράδια ξεκούρασης στο σπίτι. Μπορεί να μου τηλεφωνήσουν οποιαδήποτε στιγμή, μέρα ή νύχτα, είτε εφημερεύω είτε όχι, λόγω του συγκεκριμένου είδους χειρουργικών επεμβάσεων που ειδικεύομαι, καθώς οι μεταμοσχεύσεις παγκρέατος και εντέρου είναι σχετικά σπάνιες, με αποτέλεσμα να μην ασχολούνται πολλοί συνάδελφοι. Προφανώς η προσωπική ζωή τις πιο πολλές φορές μπαίνει σε δεύτερη μοίρα διότι ο χρόνος εξαρτάται πάντοτε από τα δεδομένα στην εργασία, όπου μπορεί να σε χρειαστούν ανά πάσα στιγμή.
Η πιθανότητα να χρειαστούμε εμείς οι ίδιοι, κάποια στιγμή της ζωής μας, ένα μόσχευμα είναι πολύ μεγαλύτερη από την πιθανότητα να δωρίσουμε τα όργανα μας μετά θάνατον.
Ολοκληρώνοντας τη συνέντευξη με το Γιώργο, δεν μπορώ παρά να αναρωτηθώ γιατί η Ελλάδα εξακολουθεί να “τρώει τα παιδιά της” , τι φταίει και το φαινόμενο brain drain παίρνει όλο και μεγαλύτερες διαστάσεις, και τελικά τι κάνουμε λάθος και στη χώρα μας τα όνειρα πεθαίνουν. Περιορισμένες δυνατότητες εξέλιξης και ανέλιξης, ελλιπείς έως και ανύπαρκτες, σε ορισμένους κλάδους, θέσεις εργασίας, οικονομική κρίση και ένας μακρύς κατάλογος απαντά ενδεχομένως στο γιατί χιλιάδες Έλληνες περνούν τα σύνορα και διαπρέπουν στο εξωτερικό. Ωστόσο κανένα από τα παραπάνω δεν εξηγεί και σε καμία περίπτωση δεν δικαιολογεί το γιατί αυτοί οι Έλληνες που στο εξωτερικό μεγαλουργούν, παραμένουν στη χώρα μας άγνωστοι. Η γνώση μας σταματά στον Αντετοκούμπο και στον Τσιτσιπά; Γιατί; Ας αναρωτηθούμε.