Στέλλα Κάσδαγλη: Μάθε από τις παλιές, δείξε στις καινούριες.
Τη Στέλλα τη γνώρισα μέσα από τα άρθρα της σε εφημερίδες και περιοδικά. Καθαρή γραφή, εμπεριστατωμένα επιχειρήματα και συμπεράσματα, αλλά και μια αυθεντική ευαισθησία στα γυναικεία ζητήματα. “Σκαλίζοντας” το βιογραφικό της ανακάλυψα πως, εκτός από ευφυής αρθρογράφος, η Στέλλα είναι μια δυναμική γυναίκα, που καλείται να ανταπεξέλθει ταυτόχρονα σε πολλούς διαφορετικούς και απαιτητικούς ρόλους. Η πρωτοβουλία της και η αδιάκοπη προσπάθεια της να στηρίξει και άλλες γυναίκες να ¨επιβιώσουν¨ στην σημερινή σκληρή πραγματικότητα είναι, μεταξύ άλλων, ο λόγος που φιλοξενείται σήμερα στο Mylittlestories.
Ποια είναι η Στέλλα;
Είμαι συνιδρύτρια του μη κερδοσκοπικού οργανισμού Women On Top, που δουλεύει για την επαγγελματική ενδυνάμωση των γυναικών και την ισότητα στη δημόσια σφαίρα. Είμαι επίσης συγγραφέας, μεταφράστρια και εκπαιδεύτρια εφήβων και ενηλίκων. Σπούδασα Γαλλική φιλολογία στην Αθήνα και Θεωρία των ΜΜΕ στο Λονδίνο και δούλεψα για αρκετά χρόνια ως διευθύντρια σύνταξης στο περιοδικό Cosmopolitan, συνεργαζόμενη παράλληλα με άλλα ελληνικά και αγγλόφωνα έντυπα και sites. Πλέον σχεδιάζω και υλοποιώ δράσεις για την άρση των εμποδίων που ακόμα και σήμερα συναντούν οι γυναίκες στην αγορά εργασίας, γράφω για θέματα που θα ήθελε να συζητιούνται πιο πολύ, μεταφράζω ξένη λογοτεχνία και συντονίζω εργαστήρια για εφήβους με θέμα την εικόνα σώματος, την κοινωνική ενεργοποίηση και τη δημιουργική χρήση των ψηφιακών μέσων. Είμαι επίσης συνιδρύτρια του δικτύου Mentorkids και της online λέσχης ανάγνωσης Bookworm. Τα βιβλία μου: Κοιλίτσα.com, Ήθελα μόνο να χωρέσω, η σειρά της Πριγκίπισσας Αθηνάς και οι 30 γυναίκες που άλλαξαν τον κόσμο (και πώς μπορείς να τις αλλάξεις κι εσύ) κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Πατάκη. Έχω δύο κόρες, 4 και 10 ετών, και μεγαλώνω μαζί τους στην Αθήνα.
Τι είναι το Women On Top;
Το Women On Top είναι ένας οργανισμός με στόχο την επαγγελματική ενδυνάμωση των γυναικών και την ισότητα στην εργασία. Ιδρύθηκε το 2012 και από τότε έχει δημιουργήσει και παρακολουθήσει πάνω από 900 συνεργασίες mentoring προς όφελος άνεργων γυναικών, γυναικών που θέλουν να αλλάξουν επαγγελματική κατεύθυνση ή που θέλουν να εξελιχθούν μέσα σε ανδροκρατούμενα επαγγέλματα, γυναικών που θέλουν να επιχειρήσουν κ.α. Παράλληλα έχει εκπαιδεύσει πάνω από 1200 άνεργες, μισθωτές και αυτοαπασχολούμενες γυναίκες σε σεμινάρια επαγγελματικής ανάπτυξης, προσφέροντας ταυτόχρονα δημιουργική απασχόληση στα παιδιά όσων από αυτές είναι μητέρες. Επιπρόσθετα μέσα από την πρωτοβουλία Women On Top in Business, παρέχει εκπαίδευση, συμβουλευτική και υπηρεσίες διαχείρισης έργου σε επιχειρήσεις και οργανισμούς που επιθυμούν να κάνουν πράξη την ισότιμη εκπροσώπηση των γυναικών στην αγορά εργασίας, μέσα από την ενίσχυση της ποικιλομορφίας και της ισορροπίας επαγγελματικής/προσωπικής ζωής για τους εργαζομένους τους. Στο πλαίσιο αυτό έχει ήδη συνεργαστεί με οργανισμούς όπως η PwC, η Παπαστράτος, η Microsoft Hellas, η VodafoneGreece, η Mastercard και η Accenture, καθώς και με δομές όπως ο Δήμος Αθηναίων. Τέλος, έχει αναπτύξει μία ευρεία πλατφόρμα επικοινωνίας και παραγωγής περιεχομένου (έρευνες, άρθρα, podcasts, εκδηλώσεις κ.ά,), με στόχο το χτίσιμο δυναμικών κοινοτήτων γύρω από το στόχο της έμφυλης ισότητας, την προώθηση θετικών και ισχυρών γυναικείων προτύπων, αλλά και την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του ευρύτερου κοινού και των δομών λήψης αποφάσεων για τα εμπόδια που αντιμετωπίζουν, ακόμα και σήμερα, οι γυναίκες στην ισότιμη συμμετοχή τους στη δημόσια ζωή.
Σε τι είδους δυσκολίες αναφέρεσαι;
Οι δυσκολίες είναι πολλές και φυσικά εξαρτώνται από τη μορφωτική και κοινωνική-οικονομική κατάσταση των γυναικών για τις οποίες συζητάμε, από τυχόν άλλα δημογραφικά χαρακτηριστικά τους που τις κάνουν ευάλωτες και σε άλλου είδους διακρίσεις (εθνικότητα, φυλή, θρησκεία, σεξουαλικός προσανατολισμός, αναπηρία κλπ), αλλά και από την ηλικία τους. Στις νεαρές ηλικίες είναι ιδιαίτερα έντονο το φαινόμενο της σεξουαλικής και της έμφυλης παρενόχλησης και οι διακρίσεις που συναντούν οι γυναίκες στη διαδικασία της πρόσληψης, όσο πλησιάζουν στην ηλικία που, θεωρητικά, αυξάνονται οι πιθανότητες να δημιουργήσουν δική τους οικογένεια. Αργότερα, ο συνδυασμός επαγγελματικής και οικογενειακής ζωής επηρεάζει αρνητικά τόσο τις επαγγελματικές τους προοπτικές και την εξέλιξη, όσο και την οικονομική τους κατάσταση και την ψυχική τους υγεία. Τέλος, για τις γυναίκες άνω των 45 είναι ιδιαίτερα έντονο το πρόβλημα της ανεργίας, καθώς οι γυναίκες αυτής της ηλικίας που βρίσκονται εκτός αγοράς εργασίας δυσκολεύονται δυσανάλογα να επιστρέψουν σε αυτήν. Και φυσικά, σε όλη τη διάρκεια της επαγγελματικής τους ζωής οι γυναίκες γίνονται αποδέκτριες σεξιστικών συμπεριφορών και διακρίσεων στις προαγωγές, στο εταιρικό περιβάλλον, αλλά και χρηματοδότησης, όταν μιλάμε για επιχειρηματίες.
Προσωπικά θεωρώ ότι ακόμη και σήμερα εν έτει 2020, δεν υπάρχει ισότητα μεταξύ των δύο φύλων. Ποια είναι η γνώμη σου;
Συμφωνώ μαζί σου. Το WorldEconomicForum εκτιμά ότι θα χρειαστούμε πάνω από 200 χρόνια ακόμα για να κατακτήσουμε την ισότητα, αν συνεχίσουμε να προχωράμε με τους ίδιους ρυθμούς. Το βλέπουμε όλες μας (ακόμα κι αν δεν το παρατηρούμε πάντα) στο δρόμο, στη δουλειά, στο σπίτι, στα μίντια, στα πράγματα που ανεχόμαστε ενώ μας ενοχλούν, στα πράγματα που επικρίνουμε σε άλλες γυναίκες, ενώ δεν θα το κάναμε αν ήταν άντρες, στον τρόπο με τον οποίο μεγαλώνουμε τα παιδιά μας. Είναι όμως στο χέρι μας να αρχίσουμε να παρατηρούμε πιο προσεκτικά αυτά τα φαινόμενα, να προσπαθούμε να αλλάξουμε, έστω και λίγο, τη στάση μας απέναντι σε αυτά και τη συμπεριφορά μας, να δείξουμε στα παιδιά μας, αγόρια και κορίτσια, έναν διαφορετικό τρόπο να σχετίζονται, να ζουν και να συμπεριφέρονται το ένα στο άλλο. Το πιστεύω στ’ αλήθεια αυτό, και είναι ένας από τους βασικούς λόγους για τους οποίους έγραψα το τελευταίο μου βιβλίο.
Θα χρειαστούμε πάνω από 200 χρόνια ακόμα για να κατακτήσουμε την ισότητα, αν συνεχίσουμε να προχωράμε με τους ίδιους ρυθμούς.
Τι φταίει και οι γυναίκες δεν έχουν τη θέση που τους αξίζει, αρχικά μέσα στην οικογένεια, στη συνέχεια στη δουλειά και τελικά στην κοινωνία;
Φταίνε οι προκαταλήψεις και τα στερεότυπα που συντηρουνται (μέσα από τη γλώσσα, μέσα από τις επιλογές μας, μέσα από τα πλαίσια που δημιουργούμε και ξαναδημιουργούμε) εδώ και αιώνες από την απροθυμία μας να αναγνωρίσουμε το πρόβλημα σε όλες του τις διαστάσεις και να κάνουμε κάτι γι’ αυτό. Αλλά στη βάση αυτών των προκαταλήψεων βρίσκεται ένα καθαρά βιολογικό φαινόμενο: το ότι, ως γυναίκες, δεν έχουμε στη διάθεσή μας κάποιον μη τεχνητό τρόπο αντισύλληψης. Το γεγονός αυτο, πέρα από τις πρακτικές συνέπειές του, χρησιμοποιείται, φυσικά, για να δικαιολογήσει και να νομιμοποιήσει τις διακρίσεις, ενώ στην πραγματικότητα είναι απλώς η αιτία που πρέπει να προσπαθήσουμε, όλοι και όλες μας, πολύ συνειδητά, αν θέλουμε να δημιουργήσουμε πραγματικά ισότιμες και συμπεριληπτικές κοινωνίες.
Μίλησε μου για τη νευρική ανορεξία.
Η νευρική ανορεξία είναι μια πολύ σοβαρή ψυχική ασθένεια, από την οποία έχω περάσει και εγώ αλλά περνάνε καθημερινά και χιλιάδες άλλοι άνθρωποι -κυρίως γυναίκες- στον κόσμο. Είναι μια ασθένεια που συνδέεται πολύ στενά με την αίσθηση της αυταξίας μας, των γενικότερων αξιών με τις οποίες γαλουχούμαστε ως γυναίκες, με την ανάγκη του ελέγχου, αλλά και με τα πρότυπα που επιβάλλει η πατριαρχική μας κοινωνία, όχι μόνο για την εμφάνιση των γυναικών, αλλά κυρίως για τη συμπεριφορά, τις φιλοδοξίες τους, την ηθική τους υπόσταση. Είναι μια ασθένεια που, δυστυχώς, αρκετά συχνά αντιμετωπίζεται ακόμα ως σωματική (ενώ δεν είναι), ως καπρίτσιο κακομαθημένων κοριτσιών (επίσης δεν είναι) ή ως κάτι που μπορεί να θεραπευτεί από μόνο του (δεν μπορεί και, όταν το αφήνουμε να εδραιωθεί χωρίς αντιμετώπιση, καταλήγουμε να παγιδευόμαστε σε αυτό, συνειδητά ή ασυνείδητα, για όλη την υπόλοιπη ζωή μας).
Πως το ξεπέρασες;
Με ψυχοθεραπεία. Και, θα το ξαναπώ, δεν υπάρχει άλλος τρόπος να ξεπεράσει κανείς μια διατροφική διαταραχή. Υπάρχουν προσεγγίσεις που μπορεί να βοηθήσουν, βέβαια, αλλά αν δεν αντιμετωπιστεί το ψυχικό υπόβαθρο αυτής της ασθένειας, το πιθανότερο είναι ότι το άτομο, ακόμα κι αν δείξει να θεραπεύεται, κάποια στιγμή θα υποτροπιάσει. Να πω, επίσης, ότι η ανορεξία δεν είναι μια γρίπη, με σαφώς ορισμένη αρχή και τέλος, Οι διατροφικές διαταραχές, ως ψυχικές ασθένειες, μας συνοδεύουν για χρόνια πριν εκδηλωθούν και αφού “θεραπευτούν” και αυτό δεν είναι το τέλος του κόσμου, αρκεί να το συνειδητοποιήσουμε και να φροντίσουμε ανάλογα τους εαυτούς μας και τους ανθρώπους που ζουν γύρω μας και μπορεί να υποφέρουν από κάποια τέτοια διαταραχή.
Οι γυναίκες μπορούμε να αλλάξουμε τον κόσμο
Όλοι και όλες μπορούμε να αλλάξουμε τον κόσμο, απλώς οι γυναίκες πολύ συχνά δεν ενθαρρυνόμαστε να το πιστέψουμε και, συχνά, μεγαλώνοντας, το ξεχνάμε. Θα ήθελα πολύ να μπορούσα να πατήσω ένα κουμπί που θα μας βοηθούσε να παραμείνουμε συνδεδεμένες με το όραμά μας, να διατηρήσουμε την αυτοπεποίθησή μας και την ικανότητά μας να συνεργαζόμαστε και να μαθαίνουμε η μία από την άλλη. Δυστυχώς δεν μπορώ. Αυτό που μπορώ να κάνω είναι να τα καλλιεργώ όλα αυτά στον εαυτό μου και, όσο μπορώ, στα κορίτσια μου και να μοιράζομαι με τον κόσμο ιστορίες γυναικών που το κατάφεραν, όσο καλύτερα μπορούσαν, και μας έδειξαν το δρόμο για να φέρουμε κι εμείς την αλλαγή – όποια θετική αλλαγή ονειρευόμαστε, για όλους και για όλες μας.
Την Άννα δεν την προσέλαβαν στη δουλειά γιατί ήταν νέα και ήθελε να κάνει παιδιά. Τη Μαρία την απέλυσαν επειδή χώρισε. Την Σοφία τη βίασαν γιατί φορούσε κοντή φούστα. Την Κατερίνα την μούτζωσαν ενώ οδηγούσε καθώς πήγαινε με το επιτρεπόμενο όριο ταχύτητας. Την Όλγα την έδιωξαν από το χωριό της γιατί έμεινε έγκυος εκτός γάμου. Η Ράνια δεν πήρε προαγωγή επειδή δεν είχε αρκετά μεγάλο στήθος. Χιλιάδες γυναίκες δέχονται καθημερινά άνιση μεταχείριση για έναν και μοναδικό λόγο: είναι γυναίκες. Είναι οι μάνες, οι κόρες σας, οι αδερφές σας. Αν δεν μπορείτε να τις αγαπήσετε, τουλάχιστον σεβαστείτε τες.